Dni juliańskie

Z AstroWiki = encyklopedia astrologii

Definicja daty juliańskiej

Rachuba dni juliańskich polega na ponumerowaniu wszystkich kolejnych dni niezależnie od roku, do jakiego należą. Chwilą początkową tej rachuby jest godzina 12:00 w południe czasu południka zerowego dnia 1 stycznia 4713 r. p.n.e. wg kalendarza juliańskiego (przedłużonego odpowiednio wstecz). Rachubę tę wprowadził Józef Scaliger w r. 1583, nazywając ją "dniami juliańskimi" na cześć swojego ojca Juliana Scaligera. Wg tej rachuby można przypisać każdemu dniu następującemu po tej dacie jednoznaczny numer. Doby zaczynają się w południe, ponieważ do r. 1925 doba astronomiczna zaczynała się w południe, o godz. 12:00 czasu urzędowego.

Aby wyrazić w tej rachubie dokładniej czas jakiegoś zdarzenia, do do juliańskiego numeru dnia dodaje się część ułamkową określającą ułamek doby, jaki upłynął od godziny 12:00 w południe. Taką ulepszoną, ciągłą rachubę czasu nazywa się datami juliańskimi.

Datę juliańską dla czasu uniwersalnego UT1 i czasu uniwersalnego skoordynowanego UTC oznaczamy skrótem JD (Julian Date). Dla czasu efemeryd oznacza się ją skrótem JED (Julian Ephemeris Date). Podając wartość JD warto zaznaczyć, wg jakiej rachuby czasu określono porę dnia.

Fakt, że daty juliańskie liczy się od południa, a liczby odpowiadające naszym czasom są bardzo duże, sprawia trochę kłopotu. Z tego powodu coraz częściej używa się zmodyfikowanych dat juliańskich MJD (Modified Julian Date), zdefiniowanych następująco~:

 MJD = JD - 2 400 000,5.

Algorytm obliczania daty juliańskiej

W urzędowej rachubie lat brakuje roku = 0. Nasza era rozpoczęła się 1 stycznia roku 1., a ostatni dzień p.n.e. był dniem 31 grudnia roku -1. Stąd też biorą się nieporozumienia na tle roku 2000. Pierwszym rokiem wieku XX był rok 1901, a rok 2000 był ostatnim rokiem tego wieku i drugiego tysiąclecia n.e. Pierwszym rokiem XXI wieku (i trzeciego tysiąclecia) był rok 2001.

Astronomowie przyjmują numerację lat ery nowożytnej, taką, jak urzędowa, ale lata ery starożytnej liczone są, dla wygody rachunków, od zera. Tak więc np. wg urzędowej rachuby lat Rzym został zbudowany w r. 753 p.n.e. (-753), ale wg rachuby astronomicznej zdarzyło się to w roku -752.

Przy obliczaniu daty juliańskiej dla lat p.n.e. należy więc numer roku zwiększyć o 1. Kolejnym krokiem jest zmiana numerów miesięcy. Miesiące od marca do grudnia mają numer normalny (3 ÷ 12), natomiast styczeń i luty traktujemy jako miesiąc 13-ty i 14-ty roku poprzedniego. Należy ich numer zwiększyć o 1, a numer roku, oczywiście zmmniejszy o 1.

Następnie obliczamy kolejno~:

 (1)  JD = ?(365,2425 • rok)+?(30.6001 • m-c) + dzień + 1720994.5;

Dokonujemy zamiany pory dnia na ułamek doby~:


 (2)  t = godz/24 + min/(60 × 24) + sek/(3600 × 24);

Dla dat po 1.10.1582 r. obliczamy liczbę lat przestępnych wg wzoru~:

 (3)  p = ?(?(rok/100)/4) - ?(rok/100) + 2;

Dla okresu obowiązywania kalendarza juliańskiego powyższy wzór na lata przestępne nie obowiązuje. Od wprowadzenia kalendarza juliańskiego (w r 46 p.n.e. - rok ten liczył sobie 445 dni!) do r. 8. p. n. e. pomylono się kilka razy, który rok ma być przestępny i błędnie dodawano dni. W rezultacie w roku 8 p.n.e. było już o 3 dni za dużo. W celu naprawienia błędów, cesarz August zaniechał na pewien czas wprowadzania lat przestępnych. Pierwszym rokiem przestępnym po tej przerwie był rok 8 n.e.

Ostatecznie otrzymujemy wzór~:

 (4) JD = JD + p + t;

Wzór ten nadaje się do obliczania dat juliańskich dla okresu od roku 8 n.e. Dla wcześniejszych lat trzeba uwzględnić lata przestępne wprowadzane w tym okresie.

Objaśnienie: funkcja Ε(x) wyznacza część całkowitą wartości x. (JR)

Osobiste